Spreken over het levenseinde / wilsverklaring

Een voorbeeld van een wilsverklaring vindt u HIER

Denken en praten over doodgaan is niet makkelijk. Voor uzelf, voor de mensen om u heen en voor uw huisarts is het vaak een moeilijk onderwerp om over te beginnen. Het kan helpen te praten over uw verdriet, angst en zorgen. Hoe u naar het leven kijkt en of u gelooft zullen daarbij een rol spelen.

Het gesprek kan gaan over uw eigen dood, maar ook over de dood van uw naaste. Misschien weet u al dat u een ziekte heeft waaraan u zult overlijden. Of misschien bent u oud en kijkt u uit naar het einde. Ook als u gezond bent kunt u met uw (huis)arts praten over welke behandelingen u wel en niet wilt (een wilsverklaring). Het kan ook zijn dat u wilt weten wat uw (huis)arts vindt van euthanasie.

Waarom nadenken en praten over uw levenseinde?

In het laatste stuk van uw leven kan uw arts u de zorg geven die bij u past. Het helpt als u bedenkt wat u graag zou willen. Bijvoorbeeld: wilt u zo lang mogelijk alle behandelingen hebben die er zijn? Of zijn er misschien behandelingen die u later niet meer wilt? Welke begeleiding verwacht u van uw huisarts? Misschien wilt u de mogelijkheid van euthanasie bespreken?

Hoe de laatste weken of maanden van uw leven eruit gaan zien is moeilijk te voorspellen. Maar probeer er toch over te praten met uw familie, uw vrienden en met uw huisarts. Het helpt u om duidelijk te maken wat u misschien in die laatste periode zou willen. Het geeft rust als u weet dat uw arts uw wensen en grenzen kent.

Wanneer voert u het gesprek over uw levenseinde?

Wanneer u behoefte heeft om over het levenseinde te praten, dan kunt u misschien eerst met een van uw dierbare naasten praten.

Daarnaast kunt u een afspraak maken met uw huisarts en eens bespreken wat u voelt, vindt en wilt. Kies er een moment voor waarop u genoeg tijd, rust en energie heeft om na te denken en te praten. Dit kan eventuele angst en onzekerheid bij u wegnemen. Het geeft vertrouwen en rust als u weet dat uw arts u de zorg kan geven die bij u past.

Ook kan het belangrijk zijn om af te spreken wie u kan helpen (en vertegenwoordigen) als u zelf te ziek bent om te praten of beslissingen te nemen.

Tips om het gesprek goed voor te bereiden

Voordat u met uw huisarts praat over uw levenseinde, is het goed om te weten welke zorg een arts u kan geven aan het einde van uw leven.

Hier volgen tips om het gesprek goed voor te bereiden.

Denk alvast na over deze vragen:

  • Wat wilt u van uw huisarts weten?
  • Waar bent u bang voor?
  • Wat wilt u dat artsen doen als u lijdt?
  • Wat is voor u ondraaglijk lijden?
  • Wilt u het liefst thuis sterven, in het ziekenhuis of in een hospice?
  • Wilt u een wilsverklaring maken?
  • Wat wilt u opschrijven in uw wilsverklaring?
  • Welke mensen kunnen u helpen als u het moeilijk heeft? Wat kunnen zij voor u doen?

Praat hier ook over met uw partner en familie.

Zorg dat er genoeg tijd is om te praten. Vraag van tevoren om een ‘dubbel consult’.

U kunt iemand meenemen naar het gesprek. Bijvoorbeeld uw partner, kind of goede vriend. Dat kan vooral fijn zijn als u zenuwachtig bent. Want dan is het soms moeilijker om informatie te onthouden.

Heeft u een wilsverklaring? Neem dan een kopie mee en geef die aan uw huisarts. U kunt het samen bespreken en hij kan de verklaring toevoegen aan uw medische dossier.

Wat kunt u bespreken over uw levenseinde?

U kunt het gesprek beginnen met te vertellen waarom het gesprek over uw levenseinde juist nu belangrijk voor u is. U kunt het gesprek beginnen met te vertellen hoe u zich voelt, of u pijn of andere klachten heeft, en waarover u zorgen en vragen heeft. Bedenk wat u daarover wilt vragen of bespreken. Deze punten kunnen u hierbij helpen:

  • Hoe gaat het nu met u?
  • Hoe verwacht de arts dat uw ziekte zal verlopen? Welke klachten kunt u verwachten? Welke psychische spanningen kunt u krijgen?
  • Wat kan de arts zeggen over hoe lang u nog te leven heeft?
  • Wat kunt u zelf doen om de klachten te verminderen?
  • Wat kan de arts doen om de klachten te verminderen? Wat zijn de voor- en nadelen van deze behandelingen? Wilt u ook dat de arts deze behandelingen doet?
  • Hoe denkt de arts dat u zicht zult voelen de komende tijd?
  • Waar maakt u zich zorgen over? Voor welk lijden bent u bang? Wat wilt u beslist niet meemaken?
  • Wat gebeurt er met u als de dokter u niet meer behandelt? Wat merkt u ervan?
  • Hoe gaat het als u niet meer zelf kunt eten en drinken? Wat zijn de voordelen en nadelen van een infuus? Wat zijn de voordelen en nadelen van sondevoeding? Denkt u erover om zelf te stoppen met eten en drinken?
  • Waar wilt u het liefst sterven? Thuis, in het ziekenhuis of bijvoorbeeld in een hospice? Wat moet er dan geregeld worden? Is er een kans dat u wordt opgenomen in een ziekenhuis, verpleeghuis of hospice?

Meer informatie over zorg en ondersteuning in de laatste levensfase

Hier vindt u meer informatie over zorg en ondersteuning in de laatste fase van het leven: